طراحی و روان سنجی ابزار سنجش صلاحیت بالینی دانشجویان پرستاری در کارآموزی عرصه

چکیده مقدمه: صلاحیت بالینی، مفهوم پیچیده ای است که تعاریف آن، روشها و ابزار ارزشیابی آن از محلی به محل دیگر متفاوت می باشد. با توجه به اهمیت ارزشیابی صلاحیت بالینی دانشجویان پرستاری و در عین حال، فقدان ابزار های استاندارد و ملی جهت سنجش آن؛ بررسی صلاحیت بالینی دانشجویان به عنوان یک مفهوم در آموزش پرستاری و ارائه ابزار معتبر برای سنجش آن ضروری است. در این پژوهش، هدف نهایی، طراحی و روان سنجی ابزار سنجش صلاحیت بالینی دانشجویان در دوره کارآموزی عرصه ( آخرین دوره از مقطع کارشناسی پرستاری) می باشد. روش کار: این پژوهش با رویکرد ترکیبی اکتشافی متوالی در دو مرحله انجام شد. در مرحله اول، با استفاده از آنالیز محتوای کیفی متعارف، طبق مراحل هشتگانه آنالیز ژانگ( 2009)، مفهوم صلاحیت تبیین و تعریف گردید. این مرحله با 22 مشارکت کننده، مصاحبه های عمیق بدون ساختار با 5 مربی، یک مسوول بالینی، 12دانشجو و4 پرسنل بالینی انجام شد و سپس تجزیه و تحلیل داده های حاصل با استفاده از نرم افزار maxqda2007 انجام شد. در مرحله دوم بر اساس تعاریف نظری و عملی استخراج شده از مرحله اول پژوهش، 166 گویه اولیه طراحی شدند و در یک فرآیند متدلوژیک مورد تجزیه و تحلیل و روانسنجی قرار گرفتند. به این ترتیب که روایی محتوی با استفاده از نظرات متخصصین (11 نفر ) و روایی صوری با دریافت نظرات مربیان، دانشجویان و پرسنل بالینی به صورت کمی و کیفی بررسی شد. همچنین روایی سازه ابزار نیز با 251 نفر از مربیان بر اساس تحلیل عاملی انجام شد. یافته ها: نتایج حاصل از مرحله اول شامل 5 درون مایه ( تبحر بالینی، توانمندی در برقراری ارتباط چندجانبه، توانمندی مدیریتی، ارائه مراقبت بیمارمحور و پذیرش و ایفای نقش حرفه ای ) بود که بر اساس مفاهیم موجود در آنها، صلاحیت بدین صورت تعریف گردید: « صلاحیت بالینی عبارت است از پذیرش و ایفای نقش حرفه ای به طور مستقل که به کسب تبحر بالینی ، توانمندی های ارتباطی و مدیریتی در ارایه مراقبت بیمارمحور منتهی شده و در رفتارهای روزمره حرفه ای بروز پیدا می کند ». انجام تحلیل عاملی در مرحله دوم، منجر به تشکیل 6 عامل (مراقبت بیمارمحور، پذیرش و ایفای نقش حرفه ای، مستدل سازی جهت ارائه مراقبت ، توانمندی در رعایت اصول اخلاقی(وجدان کاری)، توانمندی در مدیریت مراقبت و پاسخگویی و مسوولیت پذیری ) گردید. محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، موید همسانی درونی بالای پرسشنامه در هر یک از زیرمقیاسها و کل ابزار بود (972/0). پایایی ثبات نیز با استفاده از آزمون مجدد با فاصله زمانی 10 روز معادل 974/0 بود. نتیجه گیری: در نهایت ابزار طراحی شده در این مطالعه با عنوان « ابزار سنجش صلاحیت بالینی دانشجویان پرستاری در کارآموزی عرصه » همراه با یک راهنمای استفاده از ابزار با 66 گویه، 6 بعد و ویژگیهای روان سنجی مناسب ارائه گردید. ابزار تهیه شده، قابلیت استفاده در دانشکده های پرستاری کشور را دارد و می تواند جهت ارزشیابی صلاحیت های بالینی دانشجویان پرستاری عرصه بصورت تشخیصی، تکوینی و پایانی، مورد استفاده قرار گیرد.